Trầm Hương Khánh Hòa

Trầm Hương Khánh Hòa nổi tiếng trong cả nước và trên thế giới. Trầm Hương Khánh Hòa mang đậm những nét văn hóa và lịch sử lâu đời, gắn liền với truyền thuyết của người Chăm-Pa về Nữ Thần Ponagar- Bà Mẹ Xứ Sở biểu tượng cho cuộc sống hạnh phúc và thịnh vượng. Trong ánh hào quang của Thần Ponagar luôn có hương thơm cao quý của Trầm Hương- uy nghiêm với núi non trời biển hùng vĩ Nha Trang, một trong những vịnh đẹp nhất thế giới mà còn lưu truyền trong nhân gian qua câu ca dao:

“Khánh Hòa là Xứ Trầm Hương

Non cao biển rộng người thương đi về… ”

Ở Khánh Hòa còn có yến sào cũng quí như Trầm, Trầm Hương và yến sào quấn quýt với nhau tạo cho con người Khánh Hòa một tinh thần thanh cao, một tấm lòng chung thủy. Tuy có nhiều yến sào nhưng ít nhà dùng yến sào để ăn Tết, còn Trầm Hương thì không nhà nào, lúc giao thừa hay sáng mùng một mà không có một lư Trầm tỏa hương trên bàn thờ Tổ Tiên, bàn thờ Phật Thánh.

Trầm Hương là khí anh tú tụ, hòa vào nhựa chảy ra từ vết thương trên cây dó bầu, được hun đúc bởi thời gian, nắng gió và các điều kiện tự nhiên đặc biệt khác gọi là linh khí của trời đất.

Ngay từ ngàn xưa, trong tâm linh Người Việt, Trầm Hương là báu vật của Trời Đất ban cho, chứa đựng nguồn năng lượng linh thiêng phi thường tạo ra sức lực dồi dào, hóa giải hung khí, thường được đeo bên người làm bùa hộ mệnh, cất trong nhà làm của Gia bảo. Trầm Hương là linh vật dâng tiến Vua. Trầm Hương được đốt trong những đại lễ cúng tế linh thiêng nơi đài các phong lưu, thể hiện lòng thành kính của con người với Tổ Tiên Trời Đất. Cho nên các Cụ thường bảo con cháu rằng:

“Xuân về thắm đủ trăm hoa

Mùi Trầm Hương thiếu vẫn là chưa xuân.”

Công dụng kỳ diệu của Trầm Hương là: Kích thích sự luân chuyển của khí và máu, điều hòa nhịp đập của tim, bổ thận khí, tạo giấc ngủ sâu, phòng và chữa trị bệnh tai biến mạch máu não, đau bụng, hen xuyễn và một số bệnh khác… Mùi hương Trầm luôn khiến cho tâm hồn con người thư thái lắng dịu, cảm thấy ấm áp được che chở và hướng tới những điều thánh thiện. Ấy là bởi Trầm Hương có tác dụng giải độc kỳ lạ, làm cho: “tà khí tránh xa – thanh khí lan toả”.

Trầm Hương được làm thành vòng đeo tay, vòng đeo cổ, móc chìa khóa, móc điện thoại, chế tác thành Tượng Phật và nhiều tác phẩm điêu khắc nghệ thuật có giá trị cao. Nhang Trầm thờ, nhang vòng, Trầm tháp, Trầm se,v.v…là những linh vật không thể thiếu của Người Khánh Hòa và du khách thập phương.

Trầm Hương Khánh Hòa linh khí của trời đất tạo ra sức sống dồi dào, đem lại điều may mắn, tốt cho sự nghiệp, phát tài lộc cho Quí khách cùng gia đình.

Ý NGHĨA TÊN NHA TRANG

Tên Nha Trang là do tiếng thổ âm của người Chàm là Eatrang hay Jatrang đọc chệch ra mà thành. Ea hay Ja là con sông, Trang là lau sậy. Vì ngày xưa dọc theo bờ sông Nha Trang lau sậy mọc um tùm, hoa bông lau nở trắng 1 vùng. Tên Nha Trang được chính thức sử dụng từ khi người Việt đặt chủ quyền của mình trên mảnh đất này 1653.

             Còn 1 giả thuyết nữa về tên gọi là Nha Trang là: gần Hải Dương Học có ngôi nhà trắng nằm trên đồi cao sát biển. Tàu đánh cá theo đó có thể định hướng. Có lần tàu nước ngoài ngang qua đây, hỏi người phiên dịch đây là vùng nào, anh ta không biết thấy ngôi nhà màu trắng nên anh ta gọi đại là Nhà Trắng. Vì tiếng nước ngoài không có dấu nên đọc thành Nha Trang. Nhưng giả thuyết này không phù hợp cho lắm bởi vì tên Nha Trang chính thức được sử dụng vào 1653. Khi người Việt đặt chủ quyền trên vùng đất này. Ban đầu chỉ là xóm chài ven biển, khi ấy bác sĩ Yersin đến thì dân mới đông hơn. Chúng ta không thể không nhắc đến nhà bác học ALEXANDER JOHN EMILE YERSIN người đã gắn liền cuộc đời mình và cống hiến cho khoa học tại thành phố này. 

XOÀI CAM RANH:

Cam Ranh là vùng đất được hưởng nhiều ưu đãi của thiên nhiên ở tỉnh Khánh Hòa: Nhiều trại tôm giống, diện tích mía đường nhiều nhất tỉnh, có mỏ cát trắng làm thủy tinh tự nhiên và đặc biệt là xoài với hơn 4.000 ha cho sản lượng hàng năm lên tới gần 200.000 tấn.

Tôm và mía đường chỉ mới có mặt ở Cam Ranh từ hơn chục năm trở lại đây, còn cây xoài thì đã có mặt ở Cam Ranh từ lâu lắm rồi, giống như một thứ đặc sản trời cho. Ở các xã Cam Hải, Cam Đức… có những vườn xoài cổ thụ, gốc cây hai người ôm mới trọn.

Ngày trước, người dân trồng xoài nơi đây cứ đợi mưa trời nuôi cây, tới mùa ra trái, năng suất cây vì thế không cao, chất lượng trái kém dẫn đến giống xoài bán không được giá. Năm năm trở lại đây, trước sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường, các hộ làm vườn nơi đây đã thay giống xoài mủ địa phương sang xoài cát Hòa Lộc, xoài Thanh Ca, xoài Thái Lan... Năng suất cây trồng nhờ đó tăng lên, giảm sâu bệnh, lại cho quả có vị ngọt, thơm hơn. Xoài Cam Ranh dần được trồng đại trà, trở thành cây công nghiệp đem lại hiệu quả kinh tế cao cho vùng đất miền biển này. Có hai lý do khiến xoài Cam Ranh nổi tiếng, được nhiều người ưa chuộng: xoài có vị vừa chua vừa ngọt trộn lẫn đậm đà, giá xoài lại không cao so với xoài phương Nam. Vì thế, người trong Nam mỗi khi ra Bắc đều không quên mua cho mình những túi xoài Cam Ranh làm quà...

Mùa xoài ở Cam Ranh kéo dài từ tháng 4 cho đến tháng 7 hàng năm. Đó cũng là thời điểm chợ xoài xuất hiện. Gọi là chợ xoài bởi vì dọc theo con đường dài 4 km từ Cam Đức đến Cam Hải Tây trên Quốc lộ 1A (đoạn qua Cam Ranh), hàng bày bán ven đường chỉ có xoài và xoài. Những vựa xoài thành hình với từng "núi" xoài vun lên là địa chỉ cho các xe tải Nam - Bắc ghé vào chở xoài ra Bắc. Cả một lực lượng lao động chịu trách nhiệm đóng xoài vào thùng để vận chuyển đường dài... Cuộc hành trình của trái xoài bắt đầu từ Cam Ranh đi Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Hải Phòng, Hà Nội…

Đóng xoài là một nghệ thuật. Người ta xếp xoài "có đầu có đuôi” vào thùng, lót giấy báo cũ quanh từng lớp xoài. Giấy báo cũ ngoài tác dụng chống va chạm, còn ủ nhiệt để xoài kịp chín khi tới nơi tiêu thụ. Chọn xoài đóng hàng cũng đòi hỏi phải lựa chọn thật kỹ càng: trái xoài già, không non quá và cũng chưa bắt đầu chín.

Đó là chợ xoài đóng hàng đi. Một loại chợ xoài khác là chợ xoài du lịch. Người bán xoài phân loại giống xoài lớn nhỏ khác nhau, xoài chín, xoài xanh để riêng. Những chiếc lều che tạm, những "núi" xoài cứ trải dài... Giống như ở hầu hết các chợ du lịch khác, người bán hàng cũng nói "giá trên trời" cho khách mặc cả, có khi gấp đôi, gấp ba. Chợ xoài bán 24/24 giờ. Buổi tối, cả dãy đèn néon thắp sáng đợi khách. Khách dừng chân mua mỗi người vài cân. Xoài Cam Ranh cứ thế mà đi ra tận Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng…

CHÙA TỪ VÂN

Từ thành phố biển Nha Trang đi về hướng Nam – phía vịnh Cam Ranh khoảng 60km, các bạn sẽ được chiêm ngưỡng một công trình kiến trúc hết sức độc đáo: chùa Từ Vân.Có người gọi ngôi chùa này là chùa San Hô, hay là chùa Ốc.

    Tọa lạc trên đường 3 – 4, thị xã Cam Ranh, chùa Từ Vân hiện nay trở thành một điểm du lịch hấp dẫn, thu hút nhiều du khách tìm tới và đã được các tour du lịch thiết kế chương trình trong cuộc hành trình từ TP.HCM đến Nha Trang.

    Chùa Từ Vân được xây dựng từ năm 1968, trải qua những biến cố lịch sử của đất nước trong những năm tháng chiến tranh, chùa Từ Vân không chỉ là chốn tu hành thanh tịnh của các nhà sư, mà đã trở thành những danh lam thắng cảnh, thu hút đông đảo phật tử và các bạn tham quan đến từ nhiều vùng miền của đất nước.

      Cũng như các chùa nổi tiếng khác như: chùa Long Sơn ở Nha Trang, chùa Giác Hải ở Vạn Ninh, ngôi chùa Từ Vân là một trong những ngôi chùa nổi tiếng, là những điểm du lịch văn hóa trong tỉnh Khánh Hòa. Một trong những điểm độc đáo của Chùa Từ Vân Cam Ranh thu hút khách thập phương là cảnh quan của chùa, một ngôi chùa mang đầy phong vị của biển cả. Đó là các kiến trúc tòa tháp, vườn hoa, đều được xây dựng từ những viên đá san hô và những vỏ sò, vỏ ốc.   Các công trình tòa tháp do tự tay các nhà sư thiết kế và xây dựng tạo cho cảnh quan ở đây một không gian yên bình và lạ mắt. Khi bước vào chùa Từ Vân, các bạn sẽ có một cảm nhận rằng, bất cứ nơi nào cũng có san hô, vỏ sò, vỏ ốc, đặc biệt là Tháp Bảo Tích, một công trình khá công phu do các nhà sư ở chùa xây dựng nên. Tháp cao 39m được xây dựng từ năm 1995 nhưng để hòan thành, các nhà sư ở chùa phải mất 5 năm xây dựng, từ việc thiết kế, thu gom và mua nguyên vật liệu, đến việc xây cất tòa tháp. Điều đặc biệt là với độ cao của một tòa tháp như thế, các nhà sư ở đây không có sự hỗ trợ của các máy móc, thiết bị chuyên dụng trong ngành xây dựng, tất cả đều làm thủ công, sự dẻo dai và bền bỉ của sức người. Theo chủ ý của Hòa thượng Thích Thông Anh, trụ trì chùa Từ Vân thì làm công trình này vừa để rèn luyện khí lực, trí lực, thể lực, tâm lực cho các nhà sư, vừa tạo ra một công trình lạ mắt, hấp dẫn do các bạn thập phương khi đến vãng cảnh chùa.

    Bên cạnh tháp Bảo tích, các bạn khi đến tham quan chùa Từ Vân không thể nào bỏ qua hành trình xuống 18 tầng địa ngục. Trên suốt chặng đường hầm tối đen, ẩm thấp, khúc khuỷu,bước qua từng cửa ngục, các bạn sẽ biết được những lời giáo huấn đối với từng tội danh khác nhau. Vừa chinh phục đường hầm giống như vào địa đạo Củ Chi để tìm một chút cảm giác mạo hiểm, vừa nhắc nhở mình không làm những việc sai trái ở đời, đó là cách làm hay của các nhà sư ở đây.

    Mặc dù ngành Du lịch Khánh Hòa hiện nay vẫn đang chú trọng khai thác các điều kiện thiên nhiên của biển đảo để phục vụ du khách , song trong thời gian gần đây, những người làm du lịch Khánh Hòa đang dần quan tâm hơn trong việc chuyển tải những nét đẹp văn hóa về âm nhạc, làng nghề, kiến trúc vào các tour tham quan cho du khách. Những danh thắng, đặc biệt là những ngôi chùa cổ, chùa đẹp ở Khánh Hòa sẽ được chú ý đưa vào tour tham quan, chắc chắn sẽ đem đến cho các bạn những cảm nhận sâu sắc và đầy đủ hơn về vùng đất Khánh Hòa. 

VỊNH CAM RANH

             Đoạn quốc lộ 1 Nha Trang – Cam Ranh dài 60 km là 1 trong những đoạn đường nhựa tốt nhất của đường thiên lý Bắc Nam.

             Vịnh Cam Ranh là một trong những quân cảng của Khánh Hòa. Hải cảng quân sự Cam Ranh tốt vào hàng thứ 2 trên thế giới sau hải cảng Sidney ( Úc ). Vịnh được khép kín bởi bán đảo Cam Ranh từ phía Bắc chạy phủ kín cả phía Đông, Tây và Nam. Vịnh là đất liền, chỉ mở ra ở cửa lớn về phía Nam – Đông Nam có 3 km. Diện tích Vịnh ước chừng 10.000 ha. Sâu từ 10 – 25m chổ rộng nhất ăn sâu vào đất liền khoảng 6 km, chiều dài độ 15 km.

             Ngoài giá trị quân sự,  vịnh còn rất quan trọng đối với ngành hải vận Đông Nam Á, vì nó nằm trên đường hải vận đi Singapore, Hương Cảng, Thượng Hải, Yokohama. Trên bán đảo Cam Ranh còn có ưu thế thiên nhiên rất lớn đó là  trữ lượng nước ngọt trong lòng đất. Mặc dù ba bên là biển bao bọc, nhưng đều có nước ngọt với lưu lượng lớn, và rất ít khi bị nhiễm mặn. Khi đến vịnh vào mùa xuân ta sẽ nhìn thấy những rừng mai vàng bạc ngàn, những rừng dừa Cam Thịnh với nước dừa hương vị đậm đà.

             Năm 1905 Nga Hoàng phái hạm đội Ban Tích do đô đốc Rogieti chỉ huy sang thay thế hạm đội Thái Bình Dương của hải quân Nga bị hải quân Nhật Hoàng đánh bại ở cửa biển Lữ Thuận. Khi đến biển Đông thì gặp bão lớn, cả hạm đội bao gồm 45 chiếc đã vào vịnh Cam Ranh an toàn mấy tháng trời.

             Trong thời kỳ Mỹ, đã đưa Cam Ranh thành 1 cụm quân sự khổng lồ. 1955 đơn vị đầu tiên quân đội Mỹ đổ bộ cảng. Tại cảng Mỹ tập trung đầy đủ các loại máy bay hiện đại nhất có sân bay phản lựa và vận tải loại lớn, nhiều kho nhiên liệu, kho đạn, xưởng sửa chửa, hệ thống ra đa hiện đại, một hệ thống thông tin liên lạc bằng cáp ngầm xuyên đại dương liên lạc trực tiếp với Thái Lan, Philipine và Mỹ.

             Qua khỏi vịnh Cam Ranh ta sẽ thấy xuất hiện dãy núi cát trắng xóa dài hơn 10 km, trên diện tích khoảng 7 km². Khu vực này có tên là Thủy Triều nên các ở đây được gọi là cát trắng thủy triều, 1 nguồn khoáng sản có giá trị của Khánh Hòa.

      Theo phân tích của các kỷ sư ngành thủy tinh thì cát trắng Thủy Triều tốt vào hàng bậc nhất trên thế giới, chứa hàm lượng thủy tinh rất cao 98%. 1935, Pháp bắt đầu cho công ty SIFA khai thác. Cuộc khai thác này kéo dài đến 1939, thế chiến nổ ra mới dừng lại. Đến 1941, Sở Hỏa Xa Đông Dương mới tiếp tục khai thác, và đến năm 1945, Pháp bị đánh bại ở Điện Biên Phủ việc này bị giải thể việc khai thác ngừng lại. Mãi đến 1953 nó mới được khai thác trở lại cho đến năm 1975. Nhưng trong thời gian ấy thường bị gián đoạn & khối lượng cao nhất cũng chỉ có đến 100.000 tấn/ năm. Từ năm 1975 đến nay cát trắng Thủy Triều được khai thác xuất khẩu và đưa thành phố phục vụ cho công nghiệp thủy tinh. Trước năm 1975, cát này được xuất khẩu chủ yếu sang Nhật và rất được các công ty của Nhật ưa chuộng. Có nhiều cát trắng dùng làm thủy tinh, đoạn này thấy xuất hiện dãy núi cát trắng dài hơn 10 km trên một diện tích khoảng 7 km², trữ lượng hơn 100 triệu tấn. Khu vực này có tên gọi là Thủy Triều nên gọi là cát trắng Thủy Triều, nguồn khoáng sản có giá trị của tỉnh Khánh Hòa.

NON NƯỚC KHÁNH HOÀ

Qua cầu Mỹ Thanh, chúng ta đi tới Khánh Hoà.

Khánh Hoà (KH) nằm ở phần cong vươn xa nhất ra biển Đông.Mũi Đại Lãnh cùng với Tp Nha Trang và mũi Kê Gà ( BT) là 3 nơi ngắm bình minh sớm nhất VN. Tỉnh có diện tích 6.626 km2, tỉnh lỵ là Tp biển Nha Trang và các huyện thị: Tx.Cam Ranh,.Vạn Ninh,Ninh Hoà, Khánh Vĩnh, Diên Khánh,Khánh Sơn,Cam Lâm và huyện đảo Trường Sa (1 số đảo của nó bị Trung Quốc, Đài Loan, Philippin, Malaisia chiếm đóng).Phía bắc giáp Phú Yên,tây giáp Đăk Lăk,Lâm Đồng;nam giáp Ninh Thuận và phía đông giáp biển. KH có 6 đầm và vịnh lớn, đó là Đại Lãnh, vịnh Vân Phong, Hòn Khói, vịnh Nha Phu, vịnh Nha Trang (Cù Huân) và vịnh Cam Ranh- được xem là cảng biển có điều kiện tự nhiên tốt nhất Đông Nam Á..

*Lịch sử:

Ở Hòn Tre, các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra nhiều công cụ bằng đá của một nền nông nghiệp dùng cuốc. Với việc phát hiện ra bộ đàn đá Khánh Sơn vào năm 1979 trong địa bàn cư trú của tộc người Raglai, cho thấy chủ nhân của bộ đàn đá này đã sinh sống ở đây khoảng giữa thiên niên kỷ I trước Công nguyên.

Sang thời đại đồ sắt, các di chỉ đã phát hiện của nền văn hóa Xóm Cồn (Ba Ngòi, Cam Ranh) cho phép khẳng định nền văn hóa thời đại đồ sắt ở Khánh Hòa có niên đại khoảng gần 4000 năm sớm hơn văn hóa Sa Huỳnh.Nằm trong địa bàn phân bố của văn hóa Sa Huỳnh, Khánh Hòa có nhiều di chỉ khảo cổ học về nền văn hóa này như: Diên Sơn (huyện Diên Khánh), Bình Tân, Hòn Tre (Nha Trang), Ninh Thân (huyện Ninh Hòa).

KH trong thời Chăm Pa là tiểu vương quốc Kauthara nơi sinh sống của bộ tộc Cau - một trong hai thị tộc chính của vương quốc Chăm pa xưa. Khu tháp thờ Bà mẹ xứ sở Ponagar (Nha Trang) đến nay vẫn còn, là nơi thể hiện một phong cách kiến trúc tháp Chàm hoàn hảo và hùng tráng nhất. Ngoài Tháp Bà (Nha Trang), ở KH còn có nhiều di tích văn hóa Chămpa như: Bia Võ Cạnh có niên đại khoảng cuối thế kỷ thứ 2 đầu thế kỷ thứ 3, là tấm bia cổ vào bậc nhất Việt Nam và khu Đông Nam Á, Thành Hời, miếu Ông Thạch, Am Chúa,...

Vào đầu Công Nguyên, một bộ phận trong bộ tộc Cau, đã thành lập nên một tiểu quốc và được đặt tên là Tiểu quốc Nam Chăm, hay còn gọi là Panrãn hay Panduranga (tiếng Chăm Cổ). Tiểu quốc này gồm hai xứ là Panduranga (ngày nay là Phan Rang, Phan Thiết) và Kauthara (tức Khánh Hòa ngày nay). Đối địch với Tiểu quốc Nam Chăm là Tiểu quốc Bắc Chăm ở khu vực thuộc Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định ngày nay.

Sau đó, trải qua nhiều thế kỷ nội chiến liên miên, vương quốc Chăm Pa được thành lập trên cơ sở sự thống nhất của hai xứ Nam Chăm và Bắc Chăm. Đến thế kỷ thứ 8, dưới sự ra đời của vương triều Panduranga (Hoàn Vương Quốc), vùng Kauthara phát triển đến mức cực thịnh chỉ sau kinh đô với những khu đền tháp to lớn và linh thiêng mà tiêu biểu là ngôi đền thánh Ponagar thờ vị nữ thần mẹ xứ sở Yang Pô Y Na Gar. 

Năm1653, vua Chăm là Bà Tấm sai quân quấy nhiễu, giết dân Việt ở Phú Yên, xứ Đàng Trong của Chúa Hiền Nguyễn Phúc Tần. Chúa sai cai cơ Hùng Lộc đem quân vào chống giữ, nhân đêm tối đốt thành và tiến đánh đến tận sông Phiên Lang (Phan Rang). Thất bại nặng nề, vua Chăm sai con mang thư hàng và xin dâng đất cho Chúa từ vùng Phan Rang trở ra đến Phú Yên. Chúa chấp thuận và đặt dinh Thái Khang chia làm 2 phủ Thái Khang và Diên Ninh gồm 5 huyện là Phước Diên, Hoa Châu, Vĩnh Xương, Tân Định và Quảng Phước đều giao cho Hùng Lộc trấn giữ. Từ đó, vùng đất này đã trở thành một bộ phận của lãnh thổ Việt Nam cho đến ngày nay.

Vào năm 1690, phủ Thái Khang được đổi thành phủ Bình Khang và vào năm 1742, phủ Diên Ninh được đổi thành phủ Diên Khánh.Vào năm 1771, Tây Sơn dấy nghĩa binh đánh Chúa Nguyễn. Chỉ ba năm sau, Chúa Nguyễn phải bỏ Phú Xuân chạy vào Gia Định. Quân Tây Sơn đã kiểm soát vùng đất kéo dài từ Quy Nhơn đến Bình Thuận.

Sau đó, tướng nhà Nguyễn là Tống Phúc Hạp kéo quân ra đánh lấy lại được Dinh Bình Thuận và Phủ Diên Khánh nhưng rồi lại bị Nguyễn Huệ đem quân đánh tan lấy lại được hai vùng trên..

Đến tháng 7 năm 1793, Định Vương Nguyễn Phúc Ánh thân chinh thống lĩnh đại binh thủy, bộ từ Gia Định kéo ra Nha Trang. Từ Nha Trang tấn công lên Diên Khánh. Quân Tây Sơn không cầm cự nổi phải bỏ Diên Khánh và Bình Khang. 

Vào năm 1802, Vua Gia Long lên ngôi, Dinh Bình Khang lại được đổi tên thành Trấn Bình Hòa, phủ Bình Khang được đổi thành phủ Bình Hoa. Sau đó, phải đến năm 1831 thì trấn Bình Hòa mới được đổi tên thành Khánh Hòa như ngày nay.

Năm 1884, triều đình nhà Nguyễn kí kết hiệp ước Patenotre với thực dân Pháp. Ngày 13 tháng 7 năm 1885, vua Hàm Nghi ban chiếu Cần Vương kêu gọi nhân dân và sĩ phu cả nước chống thực dân Pháp, giúp vua cứu nước.

Hưởng ứng lời kêu gọi đó, vào ngày 14 tháng 12 năm 1885 nghĩa quân KH do Trịnh Phong lãnh đạo cùng với sự hỗ trợ của văn thân Phú Yên do Bùi Đáng chỉ huy đã tiến công và chiếm tỉnh KH. Bộ phận quan lại ở đây nhanh chóng giao thành cho nghĩa quân.Từ cuối tháng 3 năm 1886, nghĩa quân đã ráo riết hoàn tất các công tác chuẩn bị phòng thủ các đường thủy bộ, chờ đợi các cuộc tấn công trên quy mô lớn của người Pháp.

Đầu năm 1886, quân Pháp đổ bộ lên Nha Trang, nghĩa binh do Trịnh Phong lãnh đạo chặn đánh địch quyết liệt.Sau đó các lãnh tụ như Trịnh Phong, Trần Đường, Nguyễn Khanh đều bị giết chết. Phong trào Cần Vương ở KH chấm dứt.Trong thời Pháp và triều Nguyễn, tỉnh lỵ được đóng tại thành Diên Khánh, nhưng được chuyển đến thị xã Nha Trang vào năm 1945.

Năm 1941, Nhật đem quân đến đóng tại Nha Trang.19-8-1945, Việt Nam độc lập đồng minh hội (Việt Minh) cướp chính quyền từ tay Nhật.Nhưng chỉ được hai tháng thì Pháp đổ bộ lên Nha Trang và đánh lấy lại KH.

Năm 1955, dưới thời Việt Nam Cộng Hòa, KH cũng được tổ chức lại trên mọi phương diện. Các phủ huyện đổi thành quận. Các làng đổi thành xã.Tháng 5 năm 1959, hai tổng Krang Ying và Krang Hinh thuộc tỉnh Đăk Lăk được sát nhập vào tỉnh Khánh Hòa và lập thành quận Khánh Dương.

Tháng 4 năm 1960, 12 thôn Thượng thuộc quận Cam Lâm được trích ra khỏi Khánh Hòa để nhập vào quận Du Long tỉnh Ninh Thuận.Tháng 10 năm 1965, một phần đất quận Cam Lâm ở phía Nam bị cắt để thiết lập Thị Xã Cam Ranh.

Ngày 1,2,3 tháng 4 năm 1975 Ninh Hòa, Nha Trang và Cam Ranh lần lượt được giải phóng. Năm 1975 ,hợp nhất hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa thành tỉnh Phú Khánh. Năm 1977, Tx.Nha Trang được nâng cấp thành Tp.Nha Trang.Quốc hội quyết định quần đảo Trường Sa thuộc tỉnh Phú Khánh vào năm 1982. Năm 1989, chia tỉnh Phú Khánh thành hai tỉnh Phú Yên và KH.

Tỉnh có nhiều danh lam thắng cảnh nhờ có bờ biển dài, khí hậu ôn hòa và nhiều di tích lịch sử của vương quốc Champa: Tháp Bà Ponagar,. Thành Hời ,miếu Ông Thạch ,Am Chúa ,Bia Võ Cạnh ,VịnhNha Trang (một trong 29 vịnh biển đẹp nhất thế giới); Hòn Nội (Đảo Yến) ,Hòn Miễu (Thuỷ cung Trí Nguyên) ,Hòn Tre (Vinperl land) ,Hòn Tằm, Hòn Mun (Khu bảo tồn biển đầu tiên của Việt Nam) ,Hòn Lao (Đảo Khỉ), Hòn Thị (Suối Hoa Lan) , biển Nha Trang ,biệt thự Bảo Đại ,chùaLong Sơn ,tượng Kim Thân Phật Tổ. Suối khoáng Tháp Bà,Viện Hải dương học Nha Trang  Thành cổ Diên Khánh,Vịnh Vân Phong ,Vịnh Cam Ranh ,Suối nước nóng Dục Mỹ (Ninh Hòa) ,Đầm Nha Phu ,Thác Yangbay, Dốc Lết,Khu tưởng niệm bác sĩ Alexandre Yersin, Mộ Yersin (Suối Dầu) .

            

Khánh Hòa có diện tích 5257 km², dân số khoảng 1031262 người(1/4/1999). Tỉnh lỵ là Nha Trang  cách Sài Gòn 448 km. Gồm 7 huyện: Cam Ranh, Khánh Sơn, Diên Khánh, Khánh Vĩnh, Ninh Hòa, Vạn Ninh và 1 huyện đảo Trường Sa. Địa hình Khánh Hòa thấp dần từ Tây sang Đông với những dạng núi đồi, đồng bằng, ven biển với hải đảo. Hai sông lớn nhất chảy qua tỉnh lị là sông Cái và sông Dinh.

             Địa hình có dạng nghiêng từ Tây sang Đông. Đi dọc theo đường Thiên Lý Bắc Nam, chúng ta sẽ thấy những dãy núi đồi liên tiếp, nhiều nơi tách ra và trườn dài tận ra biển tạo nên những địa thế cao khúc khuỷu và hiểm trở như đèo Cả, Rù Rì, Rọ Tượng, dãy Hòn Khói, Bán đảo Cam Ranh… Khánh Hòa có 2 sông chính sông Dinh và sông Cái ( sông Nha Trang ). Bờ biển Khánh Hòa dài 200 km với trên 200 đảo lớn nhỏ. Khí hậu Khánh Hòa vừa chịu sự chi phối của khí hậu nhiệt đới gió mùa vừa mang tính chất của khí hậu đại dương nên tương đối ôn hòa. Nhiệt độ trung bình là 26,5⁰C. Lượng mưa trung bình là 1200mm. Nằm bên trục giao thông quan trọng quốc lộ 1A, đường sắt xuyên Việt nối Khánh Hòa với các tỉnh miền Nam và miền Bắc, quốc lộ 26 nối Khánh Hòa với Daclak và các tỉnh Tây Nguyên.

             Khánh Hòa là tỉnh có cơ sở hạ tầng khá hơn nhiều địa phương trong vùng Nam Trung Bộ. Trong những năm 90 kinh tế Khánh Hòa có tốc độ phát triển nhanh. Sản xuất công, nông nghiệp phát triển tương đối toàn diện, trong phong trào nuôi tôm phát triển mạnh cùng với đánh bắt cá. Có nhiều tài nguyên trong đó chủ yếu là lâm sản ( gỗ, trầm…) và hải sản ( cá, yến sào…). Dọc bờ biển Khánh Hòa có 5 suối nước nóng: Tu Bông, Vạn Giã, Ninh Hòa, (M’ Dung), Đảnh Thạnh, Cam Ranh. Nơi nào cũng có thể xây dựng được trại điều dưỡng

Giới Thiệu về Khánh Hòa

Khánh Hòa là một tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam. Tỉnh này giáp với tỉnhPhú Yên về hướng bắc, tỉnh Đắk Lắk về hướng tây bắc, tỉnh Lâm Đồng về hướng tây nam, tỉnh Ninh Thuận về hướng nam, và Biển Đông về hướng đông.

Khánh Hòa ngày nay là phần đất cũ của xứ Kauthara thuộc vương quốc Chăm pa. Năm 1653, lấy cớ vua Chiêm Thành là Bà Tấm quấy nhiễu dân Việt ở Phú Yên, Chúa Nguyễn Phúc Tần bèn sai quan cai cơ Hùng Lộc đem 3000 quân sang đánh chiếm được vùng đất Phan Rang trở ra đến Phú Yên đặt dinh Thái Khang gồm hai phủ là phủ Thái Khang và phủ Diên Ninh. Đến năm 1831 (năm Minh Mạng thứ 12), Vua Minh Mạng thành lập tỉnh Khánh Hòa trên cơ sở trấn Bình Hòa (dinh Thái khang cũ). Năm 1975 hai tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa hợp nhất thành tỉnh Phú Khánh. Đến năm 1989, Quốc hội lại chia tỉnh Phú Khánh thành hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa cho đến ngày nay.

Khánh Hòa hiện nay bao gồm 2 thành phố trực thuộc tỉnh (Nha Trang, Cam Ranh), 1 thị xã (Ninh Hòa) và 6 huyện (Vạn Ninh, Diên Khánh, Khánh Vĩnh, Khánh Sơn,Cam Lâm, huyện Trường Sa) với diện tích 5217,6 km². Một phần Quần đảo Trường Sa (huyện Trường Sa) nằm dưới sự quản lý của tỉnh Khánh Hòa, nhưng bị tranh chấp về chủ quyền bởi một số quốc gia khác.

Theo kết quả điều tra dân số chính thức vào thời điểm 0 giờ ngày 1 tháng 4 năm 2009 thì dân số tỉnh Khánh Hòa là 1.156.903 người, mật độ trung bình 222 người/km²^[3].

Khánh Hòa có bờ biển dài hơn 200 km và gần 200 hòn đảo lớn nhỏ cùng nhiều vịnh biển đẹp như Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh... với khí hậu ôn hòa, nhiệt độ trung bình 26⁰C, có hơn 300 ngày nắng trong năm, và nhiều di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng khác. Với những lợi thế đó Khánh Hòa đã trở thành một trong những trung tâm du lịch lớn của Việt Nam.

Tỉnh lỵ của Khánh Hòa đặt tại Nha Trang một thành phố của du lịch và sự kiện^[5]. Nha Trang là nơi từng diễn ra nhiều sự kiện lớn như Festival Biển (Nha Trang), hay các cuộc thi sắc đẹp lớn như Hoa hậu Việt Nam 2006^[6], Hoa hậu Thế giới người Việt 2007^[7] và 2010^[8], Hoa hậu Hoàn vũ 2008^[9].